تنب بزرگ و تنب کوچک: جزایر مرموز و استراتژیک خلیج فارس

از جزایر مهم زیبای ایران می‌توان به تنب‌های کوچک و بزرگ اشاره داشت که جزو ۳۰ جزیره واقع در جنوب کشور به شمار می‌روند. جزیره تنب بزرگ از جزایر خلیج فارس و از توابع استان هرمزگان و شهرستان ابوموسی است. جزیره تنب بزرگ اگرچه یک جزیره دورافتاده و از نظر سکونت شرایط نامناسبی دارد. ولی همان شرایط سخت و متروکه بودن آن بسیار جذاب خواهد بود. به ویژه برای کسانی که می خواهند خود را آماده و سازگار با شرایط سخت زندگی کنند و نیز برای پژوهش های علمی یکی از مناطق بکر و جالب است. برای آشنایی بیشتر با جزیره تنب بزرگ با قصرشیرین همراه باشید. 

استان هرمزگان، تنب بزرگ

شاید در طی سفر خود به شمال کشور و یا با مطالعه از وجود جزیره ای به اسم «آشوراده» در شمال کشور آگاه باشید. اما آیا می‌دانید که در جنوب کشور در نزدیکی خلیج فارس حدودا ۳۰ جزیره داریم؟ از جمله ی آنها می توان به جزایر تنب بزرگ و کوچک اشاره نمود. در  این مطلب می‌خواهیم دیدنی‌های تنب بزرگ را معرفی کنیم.

گفتنی است که شهر تنب بزرگ کم جمعیت بوده و اهالی بندر لنگه و همچنین عرب‌های ایل بنی یاس دبی را شامل می‌شود. اهالی  آن از راه صید مروارید و ماهی و همچنین کمی باغداری(باغهای میوه و نخل) و کشاورزی چرخه زندگی خود را می‌چرخانند. (موقعیت تنب بزرگ روی نقشه گوگل)

جغرافیای تنب بزرگ

این جزیره دارای مساحتی تقریبا ۱۱ کیلومتر مربع و دایره شکل یکی از جزیره‌های خلیج‌فارس واقع در استان هرمزگان و شهرستان ابوموسی، در سمت جنوب غربی قشم می‌باشد که از سمت جنوب به جزیره ابوموسی، سمت شمال به جزیره قشم، سمت شرق به کشور عمان، از سمت غرب به جزیره تنب کوچک محدود می‌شود. از جزیره تنب بزرگ تا تنب کوچک ۱۴ کیلومتر، تا بندرعباس ۱۸۰ کیلومتر، تا قشم تقریبا ۳۲ کیلومتر فاصله دارد.

این جزیره خشک و پوشیده از شن می‌باشد که قسمت جنوبی آن صاف و در قسمت شمال غربی دارای یک تپه است. بلندترین بخش آن ۵۳ متر داشته و قسمت جنوبی و در کناره شرقی جزیره مکان خوبی جهت لنگرگاه به شمار می‌رود.

در بوشهر و لنگه بعضی از آبادی‌ها را تنب نامگذاری می‌کنند که به گویش دریانوردان بومی «تمب گپ» به مفهوم «تنب بزرگ» نامیده می‌شود. تنب یا تمب کلمه ای فارسی دری (فارسی جنوبی) به مفهوم تل، پشته، تپه می‌باشد. در گذشته این جزیره مارهای سمی زیادی را در خود داشته است. به همین خاطر در بعضی منابع تل مار یا تنب مار نامیده می‌شود.

بیشتر بخوانید: جزیره لاوان، سومین جزیره بزرگ ایران

آب و هوای تنب بزرگ

هوای این جزیره گرم و زمینش خشک و دارای رطوبت نسبتا زیادی در هوا بوده و میانگین بیشترین رطوبت آن %۸۰ – ۸۲% در فصل تابستان است. و اما دمای هوای آن در فصل تابستان به ۲۴ – ۴۴ درجه سانتی‌گراد و در فصل زمستان ۱۰ – ۲۴ درجه سانتی‌گراد متفاوت می‌باشد.

بارش در این منطقه کم است. در زمستان (دی – اسفند) میزان این بارش‌ها افزایش می‌یابد.

شرایط زندگی در تنب بزرگ

تنب بزرگ یکی از جزایر سه گانه ایرانی خلیج فارس است. شرایط زندگی در این جزیره به دلیل موقعیت جغرافیایی و محدودیت‌ های طبیعی، نسبت به دیگر جزایر متفاوت است. این جزیره آب و هوای گرم و خشکی دارد که بیشتر سال، زندگی را برای مردم سخت می‌کند. با این حال، ساکنان جزیره به دلیل موقعیت استراتژیک آن از امکانات و تسهیلاتی مانند سیستم‌ های ارتباطی و تاسیسات عمرانی بهره‌مند هستند. تنب بزرگ بیشتر برای مقاصد نظامی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به همین دلیل امنیت بالایی دارد و حضور نیروهای نظامی در آن چشمگیر است. 

بیشتر بخوانید: جزیره کوشک، نگینی در دل بزرگترین رودخانه ایران

پادگان جزیره تنب بزرگ

پادگان جزیره تنب بزرگ یک پایگاه نظامی مهم در این جزیره است که برای حفظ امنیت، کنترل رفت‌ و آمد کشتی‌ها و مقابله با تهدیدات احتمالی فعالیت می‌کند. این پادگان متعلق به نیروهای نظامی ایران بوده و نقش کلیدی در عملیات‌ های نظامی در خلیج فارس دارد. به دلیل موقعیت استراتژیک جزیره، این پادگان اهمیت زیادی دارد و نیروهای نظامی به‌ طور مداوم در آن حضور دارند. این مرکز مجهز به امکانات پیشرفته، سیستم‌ های دفاعی و تجهیزات مدرن است و یکی از نقاط اصلی نظارت بر رفت‌ و آمد دریایی در منطقه محسوب می‌شود.

علاوه بر تامین امنیت ملی ایران، این پادگان در کنترل و مدیریت دریانوردی در خلیج فارس نیز نقش مهمی ایفا می‌کند و بسیاری از عملیات‌ های نظامی و دفاعی از طریق آن برنامه‌ ریزی و اجرا می‌شود.

ادعای واهی امارات بر مالکیت جزیره تنب بزرگ

امارات متحده عربی ادعای حاکمیت و مالکیت نسبت به سه جزیره ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک را بی‌توجه به این حقیقت مطرح کرده است. که این جزایر تا اوایل قرن نوزدهم بخشی از قلمرو بی چون و چرای ایران در خلیج فارس شمرده می‌شد: دورانی که گسترش حضور استعماری بریتانیا در کرانه های جنوبی خلیج فارس آغاز شده و به ریشه انداختن دانه اصلی پیدایش امارات کرانه های یاد شده منجر گردید. در جایی که محل زندگی قبایل وابسته به ایران بود.

دیری نپایید که این قبایل ایرانی وابسته به ایران در لباس امارات عربی غیر وابسته به ایران، ولی تحت‌الحمایه بریتانیا ظهور کردند. و بر همان منوال بود که حمایت بریتانیا از گسترش سرزمینی آنان سبب تشویق ادعای سرزمینی آنان در فضایی شد که در آن دوران تا حدود بسیار زیادی فضایی کاملا ایرانی بود. اسناد فراوانی در دست است که ثابت می کند سراسر منطقه خلیج فارس از دوران‌های کهن باستانی به ایران تعلق داشته است.

بیشتر بخوانید: جزیره میرمهنا، بهشتی از انگور و انجیر در خلیج فارس

اشغال تنب بزرگ توسط انگلستان

استعمار بریتانیا این سه جزیره را در سال ۱۹۰۳ به نام قبایل قاسمی تحت الحمایه خود در شارجه اشغال کرد. پیش از واپس کشیدن چتر تحت الحمایگی خود از این امارات در سال ۱۹۷۱میلادی (۱۳۵۰ خورشیدی)، بریتانیا پیشنهاد شکل گرفتن اتحادیه‌ای را مطرح کرد متشکل از امارات تحت الحمایه خود: ابوظبی، دبی، شارجه، راس الخیمه، عجمان، فجیره و ام القوین به اضافه بحرین و قطر که دو شیخ نشین یاد شده اخیر به دلایل خاص خود پیوستن به اتحادیه مورد نظر آنان را رد کردند.

در نتیجه برنامه های یاد شده انگلیسی بود که از هفت شیخ نشین شبه جزیره مسندم فدراسیون «امارات متحده عربی» در تاریخ ۲ دسامبر ۱۹۷۱ به وجود آمد و در اندک فاصله پس از تشکیل آن بود که موجودیت جدید به نمایندگی از سوی دو عضوش، یعنی شارجه و راس الخیمه خواستار پیوستن سه جزیره مورد نظر به خاک اتحادیه شد. از آنجا که طرح ادعای سرزمینی علیه دیگر کشورها تاکتیکی کهن و بس موثر برای کشور شکل گرفته جدید است تا بتواند ملیت برنامه ریزی شده جدید خود را قوام دهد و هویت ملی مشخصی را تحصیل نماید، به این امید اختیار کرد که از این راه به وحدت و هویت ملی مورد نظر خود برسد!

معرفی کتاب حاکمیت ایران بر جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک

اثبات مالکیت ایران بر جزایر تنب کوچک و بزرگ و ابوموسی موضوع این کتاب است. در کتاب اسناد و مدارک انگلیسی به بحث گذاشته شده است.  زمینه‌ی تاریخی موضوع جزایر از دیدگاه ایران بررسی شده و به ارزیابی درستی و اعتبار استدلال‌هایی پرداخته شده که انگلیسی‌ها در گذشته و امارات متحده‌ی عربی هم‌اکنون به آن‌ها توسل جسته‌اند. در پایان نیز به رویدادهای مربوط به این جزایر در سال ۱۹۹۲ اشاره گردیده است.

بیشتر بخوانید: هندورابی، جزیره ای بکر و زیبا در خلیج فارس

آشنایی با دیدنی های تنب بزرگ

پوشش گیاهی جزیره

درست است که جزیره تنب بزرگ از لحاظ پوشش گیاهی غنی نبوده و خیلی فقیر می‌باشد. اما دارای گیاهان شورپسند زیادی همچون درخت های تمر، گز، لور یا همان انجیر هندی، مغیر، کرت و … است که پوشش گیاهی این منطقه را تشکیل می‌دهند و البته از دیدنی‌های این جزیره هستند.

زیست جانوری جزیره

سفر به تنب بزرگ جذابیت های زیادی دارد. اگر به این منطقه سفر کردید در آبهای اطراف جزیره می‌توانید ماهی های قابل خوردن زیادی از جمله شیر، خارو، شوریده، قباد، سنگسر، نعیم، حلوا، سرخو و ماهی های غیر قابل خوردن همچون لقمه ماهی، مار ماهی، اره ماهی، اسب سواری و نیز لاک‌پشت دریایی، کوسه، خرچنگ دربازی، دلفین، ماهی مرکب و نرم تنان را تماشا کنید.

اگر علاقه‌مند به پرندگان هستید باید بدانید که انواع پرندگان کاکایی‌ها، پرستو، کبوتر چاهی، اگرت سفید، قمری خانگی، دم سرخ عادی، بلبل خرما و … در این منطقه وجود دارند.

خزنده‌های این منطقه انواع مارهای سمی همچون مار جعفری، مار افعی شاخدار به تعداد بالا و سوسمارها: انواع اسکینک، جکو، آگاما همچنین بزمجه، عقرب(عقرب های آندروکتونوس و مزبوتوس) می‌باشند. جوندگانی مثل موش سیاه، موش خانگی، موش انباری و خرگوش وحشی در این منطقه زندگی می‌کنند.

دید هی تنب بزرگ واقع در استان هرمزگان

فرودگاه تنب بزرگ

فرودگاه جزیره تنب بزرگ یکی از مهم‌ ترین تاسیسات این جزیره است که برای تردد هوایی و تامین نیازهای نظامی و غیرنظامی جزیره طراحی شده است. این فرودگاه در واقع به‌ عنوان یک پایگاه هوایی عمل می‌کند و بیشتر برای حمل‌ و نقل نیروها و تجهیزات نظامی به‌ کار می‌رود. فرودگاه تنب بزرگ از نظر استراتژیک در موقعیت حساسی قرار دارد و دسترسی سریع به سایر نقاط خلیج فارس و مناطق اطراف را ممکن می‌سازد.

این فرودگاه برای پروازهای نظامی و پشتیبانی از عملیات‌ های مختلف در این منطقه اهمیت دارد. همچنین، برخی پروازهای غیرنظامی نیز برای تامین نیازهای جزیره، در این فرودگاه انجام می‌شود. در مجموع، فرودگاه تنب بزرگ یکی از مراکز اصلی جابجایی هوایی در این منطقه است و نقش مهمی در هماهنگی عملیات‌ های نظامی و خدمات لجستیکی دارد. باند فرودگاه تنب بزرگ یکی از دیدنی‌های این منطقه است که محل مناسبی برای فرود هواپیماهای ملخی کوچک می‌باشد.

اسکله تنب بزرگ

در سمت شرقی جزیره تنب بزرگ اسـکله‌ای واقع شده است که از جاذبه‌های گردشگری این منطقه به شمار رفته و برای پهلو گرفتن قایق‌های کوچک و لنج‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین برای تردد کشتی‌ها و انتقال کالا و تجهیزات از آن استفاده می‌شود. اسکله تنب بزرگ به دلیل موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود، یکی از مکان‌ های اصلی برای تامین و ارسال تجهیزات و منابع نظامی در منطقه خلیج فارس است و امکان پهلوگیری کشتی‌های نظامی، تانکرهای نفتی و کشتی‌های باری در آن وجود دارد. 

بیشتر بخوانید: جزیره شیدوَر، مهد آرامش در جنوب

دکل فانوس دریایی  

این دکل در سمت شمال جزیره به بلندی ۲۶ متری قرار گرفته که در سال ۱۳۳۲ ایجاد گردیده است. آب نوشیدنی مورد نیاز جزیره تنب بزرگ در قدیم از طریق ۲ چاه آب نیمه‌شور در قسمت جنوبی جزیره تامین می‌گردید که اکنون خشک شده‌اند. و آب نوشیدنی مورد نیاز از جزیره قشم فراهم می‌گردد.

آشنایی با جاذبه‌های منحصر به فرد تنب بزرگ

منظره و شکل‌های زیبا

این جزیره دارای سرچشمه نمکی می‌باشد که با بالا آمدن گنبدهای نمکی تشکیل شده است، آب دریا با عملکردهای مکانیکی و شیمیایی و جنس رسوب‌های به جا مانده شکل‌ها و منظره‌های تماشایی زیادی را به وجود آورده است.که به خاطر نمکی بودن جزیره و ویژگی انحلالی‌اش از تنوع بالایی برخوردار است.

مسیر دستیابی به جزیره

جزیره تنبه بزرگ به اندازه‌ای کوچک می‌باشد که با پای پیاده قابل گشت زدن است. و اما برای مسیر دستیابی به آن از طریق هوا و دریا می‌توانید اقدام نمایید. البته نه به این معنا که فرودگاهی بزرگ و پرواز مستقیم وجود داشته باشد. برای رفتن به جزیره لازم است از هواپیماهایی کوچک که میان بندرعباس، قشم و جزیره های اطراف هستند بهره ببرید. می توانید با قایق و یا کشتی‌های کوچک گردشگری. از ساحل خلیج فارس و یا جزیره قشم، خود را به این جزیره برسانید. تنب بزرگ از جزیره قشم حدود ۳۰ کیلومتر فاصله دارد. 

جزایر نزدیک به تنب بزرگ

جزیره هنگام

جزیره هنگام که یکی از جزایر زیبا و گردشگری خلیج فارس است در نزدیکی تنب بزرگ قرار دارد. 

 جزیره قشم: سرزمین شگفتی‌ های طبیعی و گنجینه‌ های تاریخی خلیج فارس

قشم این جزیره زیبا در کرانه‌های خلیج همیشه فارس جاذبه‌های گردشگری فراوانی دارد. قشم جزیره‌ای با جاذبه‌های بکر طبیعی می‌باشد.

ابوموسی

جزیره ابوموسی یکی از جزایر ایرانی خلیج فارس و البته یکی از جزایر دیدنی خلیج فارس است که در جنوب خلیج فارس قرارگرفته و بخشی از استان ‏هرمزگان محسوب می‌شود. استان هرمزگان چهارده جزیره دارد که ابوموسی یکی از آنها محسوب می‌شود. 

جزیره تنب کوچک: نگینی کوچک در خلیج فارس

جزیره تنب کوچک در ۱۵ کیلومتری (۸ مایلی) غرب جزیره تنب بزرگ قرار دارد و از جمله جزایر استان هرمزگان است. این جزیره کاملا نظامی است و مرتفع‌ترین نقطه آن از سطح دریا ۳۵ متر ارتفاع دارد که به آن تپه زهرا گفته می‌شود. تنب کوچک تقریباً شکلی مثلثی دارد و پهنای آن در گسترده‌ترین بخش حدود یک کیلومتر است. صخره ای به ارتفاع ۳۲ متر در شمال غربی جزیره وجود دارد که بلندترین نقطه جزیره است. 

معمولا تنب کوچک را به دلیل موقعیت استراتژیک و اهمیت تاریخی‌اش شناخته می‌شود. این ویژگی‌ها موجب شده است که همواره مورد توجه قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی قرار گیرد. با پایان یافتن سلطه بریتانیا بر خلیج فارس، کنترل جزیره تنب کوچک نیز به ایران بازگشت. از آن زمان تاکنون، مالکیت جزایر خلیج فارس به‌ویژه تنب کوچک، یکی از حساس‌ترین موضوعات در روابط ایران و امارات متحده عربی بوده است.

بیشتر بخوانید: نگین سرخ خلیج فارس، جزیره هرمز

وسعت جزیره تنب کوچک

مساحت تنب کوچک حدود ۲ کیلومتر مربع است و یکی از جزایر کم‌جمعیت ایران محسوب می‌شود. تنب کوچک در ۱۲ کیلومتری غرب جزیره تنب بزرگ و حدود ۳۰ کیلومتری جنوب بندر لنگه قرار دارد. بیشتر زمین‌های این جزیره خشک و فاقد پوشش گیاهی هستند، و همین امر سبب شده تا کمتر مورد توجه عمومی قرار گیرد.

برخی گیاهان مقاوم در برابر خشکی و شوری در آن می‌رویند و مارها و پرندگان در آن آشیانه دارند. مارهای تنب کوچک شامل مارهای سمی و غیرسمی می شوند که از مهم ترین مارهای سمی آن می توان به مار زهرآگین افعی اشاره کرد. خاک این جزیره از نوع شنی و در برخی مناطق صخره‌ای است. تنب کوچک دارای اسکله‌ای نسبتا کوچک و باند فرودگاه کوچکی است که کاربرد نظامی دارد.

جمعیت جزیره تنب کوچک

این جزیره مسکونی نیست و آب آشامیدنی ندارد. یعنی هیچ جمعیت بومی در آن سکونت ندارد و تنها نیروهای نظامی و امنیتی ایران در آن حضور دارند. این نیروها وظیفه حفاظت از جزیره، تامین امنیت تنگه هرمز و نظارت بر مسیرهای تجاری خلیج فارس را بر عهده دارند.

بیشتر بخوانید: بازدید از جزیره لارک، تجربه ای به یادمادنی از تور قشم

جمعیت تنب بزرگ و کوچک

جزایر تنب بزرگ و تنب کوچک به‌ طور رسمی بخشی از خاک ایران هستند و در خلیج فارس واقع شده‌اند. جمعیت جزیره تنب بزرگ به‌ طور قابل توجهی بیشتر از تنب کوچک است، اما همچنان جمعیت این جزایر بسیار محدود است. در حال حاضر، بیشتر ساکنان این جزایر نیروهای نظامی و پرسنل پشتیبانی هستند که برای تامین امنیت و نظارت بر تردد کشتی‌ها و هواپیماها در این مناطق مستقر شده‌اند.

جزایر تنب بزرگ و کوچک به دلیل شرایط خاص جغرافیایی و استراتژیکشان، برای کشور ایران اهمیت ویژه‌ای دارند، اما جمعیت ساکن در آنها به‌ طور کلی کم است. در حال حاضر، تنها افرادی که در این جزایر زندگی می‌کنند، معمولا از بین نیروهای نظامی و برخی کارکنان متخصص در زمینه‌ های فنی و پشتیبانی هستند.

در پایان…

جزیره تنب بزرگ یکی از جزایر جنوبی معروف جنوبی ایران است که جمعیت کمی دارد. جمعیت آن را افرادی از اهل بندر لنگه و همچنین عرب های قبیله بنی یاس دبی تشکیل می دهند. که شغل آنها اغلب صید مروارید و ماهی و اندکی باغداری و کشاورزی است. این جزیره مرکزی مهم از جنبه دفاعی و استراتژیک برای ایران به شمار می‌آید. جزایر تنب بزرگ و کوچک، دو جزیره ایرانی در آب‌های نیمه شرقی و نیمه شمالی خلیج فارس هستند و در گذشته به «جزیره تنب»، «جزیره تنبو» و «نَبیو تنب» معروف بودند. ولی از نیمه دوم قرن چهاردهم، «تنب بزرگ» و «تنب کوچک» خوانده می‌شوند. تنب، واژه‌ای تنگستانی به معنای «تپه» است.